Τρίτη 3 Ιανουαρίου 2012

Ενεργοί πολίτες – Υπεύθυνοι πολιτικοί

του Στάθη Κ. Κωνσταντινίδη

kwnstantinidis_stΤι κι αν η χώρα βρίσκεται ήδη σε ανεπίσημη προεκλογική περίοδο, στην κοινωνία είναι διάχυτη η αίσθηση αδιαφορίας και αποστασιοποίησης από τα πολιτικά δρώμενα. Το φαινόμε­νο δεν αφορά μόνο στους μεγαλύτερους σε ηλικία, που βίωσαν και συνδιαμόρφωσαν ίσως με την πολιτική τους στάση ένα πολιτικό σύστημα που οδηγήθηκε σε αδιέξοδο, αλλά κυρίως στους νεότερους που, δικαιολογημένα, δε νιώ­θουν στο ελάχιστο συνυπεύθυ­νοι για το ζοφερό παρόν και το αβέβαιο μέλλον. Σε ένα τέτοιο περιβάλλον, η πρόσκληση για ενεργοποίηση και πολιτική συμμετοχή ακούγεται  ισχνή και σε πρώτο χρόνο δεν έχει ανταπόκριση. Αν κανείς μπει στη διαδικασία να ερμηνεύσει και να κρίνει τη στάση αυτή των πολιτών, θα βρει πειστικά επιχειρήματα που να τη δικαιολογούν ή να την επι­κρίνουν. Η ουσία, όμως, δεν είναι το αν δικαίως ή αδίκως αφίστανται οι πολίτες της πολιτικής, αλλά το αν αυτό ωφελεί τους ίδιους και την πατρίδα.

Ένας σπουδαίος πολιτικός της Γηραιάς Ηπείρου, που πρόσφατα έφυγε από τη ζωή, ο Βάτσλαβ Χάβελ, είχε πει σχετικά: «Η αδιαφορία οδηγεί στην απάθεια, η απάθεια στην προσαρμογή, η προσαρμογή στη ρουτίνα και κατόπιν έρχονται οι επίσημες στατιστικές να παρουσιάσουν τη ρουτίνα αυτή ως ένδειξη πολιτικής δραστηριότητας της μάζας. Όλα αυτά σχηματίζουν το σημερινό πρότυπο της φυσιολογικής κοινωνικής συμπεριφοράς, ένα πρότυπο που κρύβει απέραντη απελπισία».

Αυτό συμβαίνει σήμερα και στη χώρα. Οι πολίτες, παγωμένοι από τις αλλε­πάλληλες υποβαθμίσεις του βιοτικού τους επιπέδου, από τη μία αφορίζουν το πολιτικό σύστημα και το πολιτικό προσωπικό που τους οδήγησε στη σημερινή κατάσταση και από την άλλη νιώθουν αδύναμοι και απρόθυμοι να συμμετέχουν στη μεταρρύθμιση του. Φαίνεται σαν να ικανοποιούνται από μόνη την απαξίωση του, χωρίς να τους ενδιαφέρει τι θα το διαδεχθεί. Μου θυμίζει επιβάτες αερο­πλάνου που επιχαίρουν για το θάνατο του απαγωγέα πιλότου αδιαφορώντας για το πως θα προσγειωθούν.

Η σημερινή κατάσταση στη χώρα επαληθεύει την παραπάνω ρήση. Η απελ­πισία μας γίνεται αδιαφορία, η αδιαφορία γίνεται απάθεια και αυτή τελικά ερμη­νεύεται ως αποστασιοποίηση, ως μια συνειδητή πράξη αποχής που τελικά, όμως, δεν οδηγεί στο επιθυμητό αποτέλεσμα, αλλά δικαιώνει τους θιασώτες του χάους και της αταξίας. Είναι, όμως, αυτό το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα όσων δεν συμ­μετέχουν; Καθόλου δεν το πιστεύω, καθόλου δεν το εισπράττω από τις συζητή­σεις μου με ανθρώπους από όλο το κοινωνικό φάσμα. Βλέπω θυμό. Βλέπω πικρία και απογοήτευση. Βλέπω φόβο για το αύριο των παιδιών τους. Πρώτα εκδηλώνεται το συναίσθημα τους.

Βλέπω, όμως, και μία ωριμότητα που με κάνει να αισιοδοξώ. Βλέπω και μία διάθεση αυτοκριτικής, για να μην επαναληφθούν τα λάθη του παρελθόντος. Βλέπω ανθρώπους προβληματισμένους, που προσπαθούν να βρουν πειστικές και όχι εύκολες απαντήσεις στις αγωνίες τους. Μέσα από τη συζήτηση αναδύε­ται η λογική.

Η μη συμμετοχή στα κοινά δεν αποτελεί απάντηση σε ένα σύστημα που βασικό χαρακτηριστικό του έχει τη δύναμη αυτοσυντήρησης. Ακούγεται κοινότυ­πη αλλά είναι αληθινή η άποψη ότι μόνο με τη συμμέτοχη μας μπορούμε να καθο­ρίσουμε τη μοίρα μας. Εξάλλου, μία σημαντική αιτία των δεινών που υφιστάμεθα είναι και το γεγονός ότι τις αποφάσεις μας, ως κοινωνία, καθόριζε όχι η λογική, αλλά το συναίσθημα. Aν, λοιπόν, προσπαθούσαμε να γιατρέψουμε το αιτιατό με το συστατικό που το προκάλεσε, τότε θα ήμασταν άξιοι της τύχης μας.

Το πολιτικό σκηνικό δεν θα το αλλάξουν τα εκλογικά ποσοστά των κομμάτων. Έχει ήδη αλλάξει, επειδή έχουν αλλάξει οι προσδοκίες των πολιτών από την πολιτική και τους πολιτικούς.

Στάθης Κ. Κωνσταντινίδης

Δικηγόρος, Διδάκτωρ Νομικής