1. Παράταση της λειτουργίας των 3 νεότερων λιγνιτικών μονάδων μετά το 2028 με επιθυμητό-βέλτιστο για τη Δ.Μακεδονία σενάριο:
-Πτολ/δα 5 έως το 2050, καθαρή ισχύς 616 MW, ενέργεια συμβατή με το στόχο για την απανθρακοποίηση της Ε.Ε.-27.
Διευκρινίζεται ότι η νέα μονάδα Πτολ/δα 5 θα επιτυγχάνει πρωτογενώς το χαμηλότερο κόστος κιλοβατώρας λόγω του υψηλού βαθμού απόδοσης (μικρότερη ειδική κατανάλωση λιγνίτη) και του μικρότερου κόστους καυσίμου της κύριας τροφοδοσίας από το ΟΚΠ (Μαυροπηγή), λόγω της υφιστάμενης ευνοïκής σχέσης εκμ/σης του λιγνίτη και ως έκ τούτου «αντέχει» στον ανταγωνισμό ακόμη και για υψηλές τιμές δικαιωμάτων εκπομπών CO2.
-Μελίτη έως το 2043, καθαρή ισχύς 290 MW, ήδη συμβατή περιβαλλοντικά και με πολλές δυνατότητες μείωσης του κόστους καυσίμου στο άμεσο μέλλον.
-Άγ. Δημήτριος 5 έως το 2038, καθαρή ισχύς 340 MW, βρίσκεται ήδη σε εξέλιξη η περιβαλλοντική αναβάθμισή του. Για την υλοποίηση, όμως, των πιο πάνω υπάρχει μια προϋπόθεση εκ των ων ουκ άνευ, δηλ. πρέπει η χώρα μας από κοινού με άλλες χώρες της Ε.Ε.-27, όπως Πολωνία, Τσεχία, Βουλγαρία, Ρουμανία κ.α., που διαθέτουν στερεά καύσιμα, να υποστηρίξει σθεναρά και σε πολλαπλά επίπεδα τα ενεργειακά της συμφέροντα με γνώμονα τον εθνικά κρίσιμο ρόλο του λιγνίτη στην ασφάλεια του ενεργειακού εφοδιασμού.
2. Εγκατάσταση Φ/Β πάρκων της ΔΕΗ ΑΕ στην ευρύτερη περιοχή της Δ. Μακεδονίας σε άγονες εκτάσεις (δημόσιες ή/και κοινοτικές) που θα παραχωρηθούν στη ΔΕΗ ΑΕ με ταχείες και συνοπτικές διαδικασίες, σε αντάλλαγμα της αντίστοιχης παραχώρησης από τη ΔΕΗ ΑΕ «ισοδύναμης» έκτασης (αποκατεστημένης ή/και απαλλοτριωμένης) στο χώρο των λιγνιτωρυχείων για γεωργικές κυρίως χρήσεις. Παράλληλα, η ύπαρξη του δικτύου μεταφοράς ηλεκ. ενέργειας διευκολύνει την εγκατάσταση Φ/Β και από τρίτους, όπως π.χ. ενεργειακές κοινότητες κ.α..
3. Άμεση ανάπτυξη σύγχρονων και αποδοτικών γεωργικών-κτηνοτροφικών και αγροτοδιατροφικών δραστηριοτήτων με την εγκατάσταση και λειτουργία αρδευτικών έργων στη λεκάνη Εορδαίας και στη βόρεια ζώνη της λίμνης Πολυφύτου καθώς και στην περιοχή Καμβουνίων με νερά από τη λίμνη Ιλαρίωνα. Τα έργα αυτά αποτελούν βασικότατες προϋποθέσεις για τον εκσυγχρονισμό και την αναδιοργάνωση του πρωτογενούς τομέα στην προσπάθεια για την ομαλή μετάβαση της Δ. Μακεδονίας στη μετά λιγνίτη εποχή. Είναι φανερό ότι το εγχείρημα αυτό πρέπει να συνδυαστεί με αναδασμούς, δυναμικές καλλιέργειες, εκσυγχρονισμό μεθόδων, οργάνωσης και κλίμακας των γεωργικών εκμεταλλεύσεων κ.ο.κ. Σημειώνεται, επίσης, η δυνατότητα για καλλιέργεια ενεργειακών φυτών στην περιοχή και για την αξιοποίηση της βιομάζας του ευρύτερου ορεινού όγκου με την πολύ μεγάλη δασοκάλυψη (Βόρεια Πίνδος, Γράμμος, Πιέρια, Καμβούνια κλπ).
4. Αξιοποίηση του ορυκτού πλούτου της περιοχής
4.1.Εξωηλεκτρικές χρήσεις του λιγνίτη και ειδικότερα: – αξιοποίηση του λιγνίτη στην παραγωγή οργανοχουμικών λιπασμάτων λόγω της μεγάλης ποικιλίας και ιδιοτήτων τόσο των στρωμάτων λιγνίτη καθαυτών όσο και των λιγνιτικών ενδιαμέσων αγόνων, τομέας με τεράστιες δυνατότητες για την αναβάθμιση της γεωργικής αξίας των εκτάσεων της ευρύτερης περιοχής. Έτσι, σε συνδυασμό με τα αρδευτικά έργα κλπ. δημιουργούνται οι όροι συνεισφοράς του λιγνίτη για μια στιβαρή και προσοδοφόρα δραστηριότητα κατά τη μεταβατική περίοδο. – αξιοποίηση κατάλληλης ποιότητας στρωμάτων λιγνίτη στην παραγωγή προïόντων ξηρού λιγνίτη με σύγχρονους όρους, εφόσον διασφαλιστεί η χρήση του στην (πυρο)μεταλλουργία, π.χ. της ΛΑΡΚΟ, όπως γίνονταν για μια πεντηκονταετία (1959-2008) ή και του εργοστασίου παραγωγής σιδηρονικελίου της γειτονικής μας χώρας Β. Μακεδονίας, όπου το ΛΚΔΜ εξήγαγε αξιόλογες ποσότητες μπρικέτας κατά την περίοδο 2002-2008. Επιπλέον, είναι δυνατή η χρήση του σε ασβεστοκαμίνους ή και σε μικτή καύση με βιομάζα για έργα τηλεθέρμανσης κλπ. Ωστόσο, η αποδεδειγμένα βιώσιμη αυτή εξωηλεκτρική χρήση προαπαιτεί την παραγωγή του ξηρού λιγνίτη στις εγκαταστάσεις λειτουργούντος ατμοηλεκτρικού σταθμού, π.χ. του ΑΗΣΑΔ 5 ή της νέας μονάδας Πτολ/δα 5, με δυνατότητα χρήσης ακόμη κι από τους λιγνιτικούς ΑΗΣ για βελτίωση της ευελιξίας και της οικονομκότητας της λειτουργίας των κ.α..
4.2. Ριζική αναδιοργάνωση της εκμ/σης των μαρμάρων Τρανοβάλτου. Θεωρείται επείγουσα η ενοποίηση των όμορων τουλάχιστον μικρών ιδιωτικών εκμ/σεων σε ένα νέο ευέλικτο και λειτουργικό σχήμα. Τούτο είναι η βάση για την ορθολογική εκμ/ση με τη χρήση σύγχρονου και κατάλληλου εξοπλισμού, την εφαρμογή βέλτιστων και αποδοτικών μεθόδων εξόρυξης και κατεργασίας του μαρμάρου, την αύξηση της παραγωγής, της παραγωγικότητας και ιδιαίτερα του ποσοστού απόληψης του μαρμαροφόρου κοιτάσματος, την αξιοποίηση παλαιών απορριμάτων, την εκμετάλλευση οικονομιών κλίμακας, την εφαρμογή σύγχρονου μάνατζμεντ, την προώθηση πωλήσεων στις διεθνείς αγορές κλπ..
5. Τέλος, οι πολυσυζητημένες νέες εμβληματικές δραστηριότητες, π.χ. η παραγωγή πράσινου υδρογόνου από ΑΠΕ, οι μονάδες αποθήκευσης ενέργειας και το ενδιαφέρον για επενδύσεις σε ηλεκτρολύτες βρίσκονται σε προκαταρκτικά στάδια, χωρίς δεσμευτικά χρονοδιαγράμματα υλοποίησης, χρηματοδότησης κλπ. Ως εκ τούτου οποιαδήποτε ανάλυση και αξιολόγηση στερείται, σήμερα, πρακτικού ενδιαφέροντος ελλείψει συγκεκριμένων στοιχείων για την άμεση χρονική περίοδο της πρόωρης απολιγνιτοποίησης. Ο,τιδήποτε από τα πιο πάνω προχωρήσει σε σημαντική βιομηχανική κλίμακα στην περιοχή θα απαιτήσει εύλογα ικανό χρονικό διάστημα. Σε κάθε περίπτωση επείγει η εκτέλεση βασικών έργων υποδομών, όπως σύγχρονων σιδηροδρομικών και οδικών δικτύων που θα διευκολύνουν μελλοντικές νέες επενδύσεις σε διάφορους τομείς.
ΕΠΙΛΟΓΟΣ
Από τα προαναφερθέντα φαίνεται, δυστυχώς, ότι οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές για τη Δ. Μακεδονία ενόψει της πρόωρης και βίαιης απολιγνιτοποίησης είναι ιδιαίτερα ζοφερές και εγκυμονούν κινδύνους μεγαλύτερους, ίσως, από όσους αντιμετώπισε η πολύπαθη περιοχή στην πρόσφατη ιστορία της (εθνικός διχασμός, εγκατάσταση και ενσωμάτωση ελλήνων προσφύγων από τον Πόντο, τη Μικρά Ασία και την ανατολική Θράκη, την κατοχή και ιδιαίτερα την επούλωση των πληγών από τον εμφύλιο). Οι πιο πάνω δυσκολίες ξεπεράστηκαν σε μεγάλο βαθμό με την σημαντικότατη οικονομική, έστω και μονομερή, ανάπτυξη από την αξιοποίηση των λιγνιτών στα τελευταία 60 χρόνια. Σήμερα, αναζητούνται επειγόντως λύσεις αμέσου εφαρμογής για να αποφευχθεί η συνέχιση της πληθυσμιακής συρρίκνωσης της περιοχής, η «απονεύρωση» της κοινωνίας από το πλέον δυναμικό της τμήμα, δηλ. τους νέους ανθρώπους και να υλοποιηθεί η παραγωγική επανάκαμψη του πρωτογενούς τομέα στην εγκαταλειμμένη ύπαιθρο λόγω της υπεραστικοποίησης της περιοχής (Κοζάνη, Πτολ/δα κλπ), καθώς και η αξιοποίηση του σημαντικότατου ορυκτού πλούτου της περιοχής συνολικά. Απαιτείται, ωστόσο, δραστική και πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα προσπάθεια για να ξεπεραστεί η ανεπάρκεια στις υποδομές, να αντιμετωπιστεί η γραφειοκρατία, να επιτευχθεί ισχυρός συντονισμός για την περιφερειακή ανάπτυξη και να διαχυθούν οι υπηρεσίες μετάβασης και μετεκπαίδευσης σε όλη την εφοδιαστική αλυσίδα, ζητήματα που διαπερνούν το σύνολο της κοινωνίας και των πολιτικών σχηματισμών της χώρας συμπεριλαμβανομένων. Κι όλα αυτά σε μια περίοδο που η χώρα αντιμετωπίζει σοβαρότατα προβλήματα σε πάρα πολλούς τομείς. Προκύπτει εύλογα το συμπέρασμα ότι είναι αναμφίβολα δύσκολο να βρεθούν πηγές αισιοδοξίας για το μέλλον της περιοχής με τις δεδομένες αποφάσεις στο υψηλότερο επίπεδο της χώρας για την πρόωρη και βίαιη απολιγνιτοποίηση. Ας λάβει ο καθένας μας έγκαιρα θέση απέναντι στο πρόβλημα κι ας αναλογιστεί τις ευθύνες του, ιδιαίτερα οι εκπρόσωποι της περιοχής στα διάφορα επίπεδα της εξουσίας και της διοίκησης.
ΧΡΗΣΤΟΣ. Γ. ΠΑΠΑΓΕΩΡΓΙΟΥ, τ. μέλος ΔΣ ΔΕΗ ΑΕ, τ. Δ/ντης ΛΚΔΜ/ΔΕΗ ΑΕ
Λευκόβρυση Κοζάνης 10 ΝΟΕ 2020